Cuộc chiến công hàm: Biển Đông không còn là vấn đề giữa ASEAN và Trung Quốc

Sep 25, 2020 cập nhật lần cuối Sep 25, 2020

Hoàng Sa (Nguồn: RFA)

Ngày 16 Tháng Chín, 2020, Anh, Pháp, Đức cùng lúc gửi công hàm riêng nhưng thể hiện quan điểm chung về vấn đề Biển Đông lên Liên Hiệp Quốc, trong đó có các nội dung:

-Nhắc lại tính bao quát và thống nhất của Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS) trong việc thiết lập khuôn khổ pháp lý cho các hoạt động trên các biển và đại dương.

-Nhấn mạnh tầm quan trọng của quyền tự do biển cả không bị cản trở đã nêu rõ trong UNCLOS, bao gồm tự do hàng hải, hàng không và qua lại vô hại, trong đó có Biển Đông.

-Nhấn mạnh các điều kiện cụ thể và đầy đủ về việc áp dụng đường cơ sở thẳng, đường cơ sở quần đảo được nêu rõ tại Phần II và Phần IV của UNCLOS. Do đó, không hề có cơ sở pháp lý nào để các quốc gia có thể coi các thực thể trên biển hoặc quần đảo là một thể thống nhất mà không dựa vào các điều khoản liên quan tại Phần II của UNCLOS hoặc sử dụng các điều khoản tại Phần IV chỉ áp dụng với các quốc gia quần đảo.

-Nhấn mạnh rằng các “quyền lịch sử: ở Biển Đông không tuân theo luật pháp quốc tế, UNCLOS, và nhắc lại rằng phán quyết của Tòa Trọng Tài ngày 12 Tháng Bảy, 2016, đã chứng minh điều này.

-Các tranh chấp tại Biển Đông cần phải được giải quyết bằng các biện pháp hòa bình, phù hợp với các nguyên tắc và quy định của UNCLOS.

-Anh, Pháp, Đức giữ lập trường trung tập đối với các tranh chấp tại Biển Đông.

-Công hàm này thể hiện lập trường pháp lý từ lâu của Anh, Pháp, Đức.

-Với tư cách là các quốc gia thành viên của UNCLOS, Pháp, Đức và Anh sẽ tiếp tục thực thi các quyền tự do và quyền khác của mình theo UNCLOS và đóng góp vào việc thúc đẩy hợp tác tại khu vực như đã ghi rõ tại công ước.

Bắt đầu từ việc Malaysia đệ trình báo cáo về thềm lục địa của họ đối với Ủy Ban Ranh Giới Thềm Lục Địa của Liên Hiệp Quốc (viết tắt tiếng Anh là CLCS) trên khu vực Bắc Biển Đông vào ngày 12 Tháng Mười Hai, 2019. Ngay trong ngày hôm đó, Trung Quốc đã gửi công hàm phản đối đệ trình này của Malaysia. Sau đó, lần lượt Philippines, Việt Nam, Indonesia, Malaysia cùng gửi công hàm phản đối các lập luận của Trung Quốc.

Xem Thêm

Đồng thời, Trung Quốc cũng gửi công hàm đáp trả các quốc gia này và khẳng định chủ quyền của Trung Quốc trên Biển Đông. Ngày 1 Tháng Sáu, 2020, Hoa Kỳ cũng gửi công hàm lên Liên Hiệp Quốc, qua đó chỉ trích và phản đối các yêu sách đi ngược lại với luật quốc tế và UNCLOS. Ngày 23 Tháng Bảy, 2020, Úc cũng gửi một công hàm phản đối các luận điệu sai trái của Trung Quốc về chủ quyền của họ trên Biển Đông.

Ngoài ra, ngày 13 Tháng Bảy, 2020, ngoại trưởng Hoa Kỳ đã ban hành một Bản Tuyên Bố về lập trường của Hoa Kỳ đối với các yêu sách trên Biển Đông, trong đó tập trung chỉ trích các yêu sách phi lý và trái với luật pháp quốc tế của Trung Quốc. Hoa Kỳ cũng đã đưa ra danh sách 24 doanh nghiệp Trung Quốc bị trừng phạt do liên quan đến hoạt động bồi lấp đảo nhân tạo trên Biển Đông.

Ngày 3 Tháng Chín, 2020, Vương Quốc Anh cũng cho ra một bản tuyên bố về các vấn đề pháp lý phát sinh trong vấn đề Biển Đông, trong đó cũng tập trung chỉ trích Trung Quốc đã vi phạm UNCLOS và phán quyết của Tòa Trọng Tài trong vụ Philippines kiện Trung Quốc về vấn đề Biển Đông.

Ý nghĩa của công hàm nhóm ba nước Châu Âu

Với việc cùng lúc ba quốc gia Châu Âu cùng lên tiếng về vấn đề này, thể hiện các ý nghĩa sau:

-Vấn đề Biển Đông đã không chỉ đơn thuần là vấn đề giữa ASEAN với Trung Quốc mà còn là mối quan tâm của hầu hết các quốc gia trên toàn thế giới, bởi vì tầm quan trọng của Biển Đông đối với an ninh và sự phát triển trên phạm vi toàn thế giới. Việc Hoa Kỳ, Úc và Anh, Pháp, Đức cùng gửi công hàm lên Liên Hiệp Quốc để tỏ thái độ là minh chứng rõ ràng cho điều đó.

-Nội dung các công hàm của tất cả các quốc gia kể trên gửi tới Liên Hiệp Quốc đều có chung một số nội dung, bao gồm:

i) Thứ nhất, chỉ trích và lên án các yêu sách phi lý của Trung Quốc, trong đó có “đường lưỡi bò” đi ngược lại với luật pháp quốc tế và UNCLOS.

ii) Thứ hai, khẳng định UNCLOS là văn bản pháp lý quan trọng, đóng vai trò nền tảng để giải quyết các vấn đề liên quan đến biển và đại dương. Các quốc gia ASEAN và Trung Quốc đều là thành viên của UNCLOS, cho nên phải có nghĩa vụ tuân thủ UNCLOS.

iii) Khẳng định phán quyết của Tòa Trọng Tài năm 2016 là một phần quan trọng của luật pháp quốc tế và UNCLOS, cho nên, Trung Quốc cần phải tôn trọng phán quyết này.

iv) Các đảo nhân tạo mà Trung Quốc đã bồi lấp trên Biển Đông không làm thay đổi bản chất thật sự của nó là các “bãi lúc nổi lúc chìm” hoặc “đá,” chứ không phải là “đảo” để có thể có các vùng biển kèm theo như Trung Quốc thường rêu rao. Điều này cho thấy bản chất phi lý trong các yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông, cho dù Trung Quốc muốn lấp liếm sự thật.

-Các công hàm này đều là các văn bản chính thức được gửi lên Liên Hiệp Quốc và tất cả các thành viên, cho nên mang tính pháp lý cao nhất và rõ ràng nhất. Trung Quốc khó mà biện giải cho các sự phản đối này.

-Trong bối cảnh ASEAN và Trung Quốc đang nối lại các cuộc đàm phán về nội dung của Bộ Quy Tắc Ứng Xử Trên Biển Đông (COC) vào Tháng Mười Một sắp tới. Các bản công hàm mang tính pháp lý mạnh mẽ này sẽ giúp cho ASEAN và Việt Nam – nước chủ tịch ASEAN năm nay – có thể vận dụng trong việc yêu cầu các bên tham gia tuân thủ UNCLOS và phán quyết năm 2016 như một phần của luật biển quốc tế. Từ đó có thể cho ra đời một COC mang tính ràng buộc pháp lý, hiệu quả và thực tiễn trong việc ngăn ngừa việc nguy cơ xung đột gia tăng trên khu vực Biển Đông.